Koenzym Q10 – właściwości, działanie i przeciwwskazania

Koenzym Q10, znany również jako ubichinon lub ubichinol, to naturalny związek występujący w organizmach żywych, w tym również w ludzkim ciele. Odgrywa kluczową rolę w produkcji energii, działaniu przeciwutleniającym i wsparciu układu odpornościowego. W ostatnich latach suplementacja koenzymem Q10 zyskała dużą popularność, a na rynku dostępne są różne formy tego związku, takie jak koenzym Q10 do ssania, do picia czy w postaci kapsułek. W niniejszym artykule omówimy właściwości, działanie oraz przeciwwskazania związane z suplementacją koenzymu Q10.

Właściwości i działanie koenzymu Q10

Koenzym Q10 występuje w dwóch formach: ubichinon (utleniona forma) i ubichinol (zredukowana forma). Ubichinol jest formą biologicznie aktywną, która bezpośrednio uczestniczy w produkcji energii w komórkach i jest silnym przeciwutleniaczem.

1. Produkcja energii: Koenzym Q10 jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mitochondriów, gdzie odgrywa kluczową rolę w procesie produkcji ATP – głównego źródła energii dla komórek.
2. Przeciwutleniacz: Koenzym Q10 neutralizuje wolne rodniki, które powstają w wyniku procesów metabolicznych i mogą prowadzić do uszkodzenia komórek, starzenia się i chorób przewlekłych.
3. Wsparcie układu sercowo-naczyniowego: Koenzym Q10 poprawia funkcje mięśnia sercowego, wspomaga prawidłowe krążenie krwi oraz może obniżać ciśnienie krwi u osób z nadciśnieniem.
4. Wpływ na ból głowy typu migrenowego (2)-Koenzym  jest badany pod kątem jego potencjalnych korzyści w leczeniu migren. Istnieją dowody sugerujące, że suplementacja Q10 może przynieść korzyści niektórym pacjentom cierpiącym na migreny.W badaniu tym 32 pacjentów z migreną przyjmowało 150 mg CoQ10 dziennie przez trzy miesiące. Wyniki wykazały, że u 61,3% pacjentów liczba dni z migreną zmniejszyła się o co najmniej 50%. Średnia liczba dni z migreną na miesiąc zmniejszyła się z 7,34 do 2,95. Jednakże badanie to nie miało grupy placebo i było otwartego typu, co może wpłynąć na interpretację wyników.
5. Wpływ na objawy choroby Parkinsona(3)-W badaniu przeprowadzonym przez Shultsa i współpracowników, uczestnicy z chorobą Parkinsona byli losowo przydzielani do grupy otrzymującej suplementację Q10 (300 mg/dzień, 600 mg/dzień lub 1200 mg/dzień) lub placebo.Wyniki tego badania wykazały, że suplementacja Q10 spowalniała funkcjonalny spadek u osób z chorobą Parkinsona. W szczególności, uczestnicy otrzymujący najwyższą dawkę Koenzymu (1200 mg/dzień) wykazali mniejszy spadek funkcji ruchowych w ciągu 16 miesięcy w porównaniu z grupą placebo.
6. Wpływ na płodność męską(5)- Koenzym odgrywa ważną rolę w produkcji energii na poziomie komórkowym oraz jako antyoksydant, co może przekładać się na zdrowie i funkcjonowanie plemników.Niektóre badania sugerują, że suplementacja Q10 może poprawić parametry nasienia u mężczyzn z niektórymi rodzajami niepłodności.Jedno z badań, które analizowało wpływ koenzymu na płodność męską, to otwarte, prospektywne badanie przeprowadzone przez Safarinejada.W badaniu tym 287 mężczyzn z idiopatyczną oligoastenoteratozoospermią (niskie stężenie plemników, zmniejszona ruchliwość i nieprawidłowa morfologia) otrzymywało 300 mg CoQ10 dziennie przez 26 tygodni. Wyniki wykazały istotną poprawę parametrów nasienia, w tym liczby, ruchliwości i morfologii plemników. W badaniu odnotowano również wzrost współczynnika ciąż u partnerów mężczyzn przyjmujących Koenzym w porównaniu z okresem przed suplementacją.

Badania potwierdzające działanie Koenzymu Q10

1. Właściwości antyoksydacyjne:

• Źródło: Lee BJ, Huang YC, Chen SJ, Lin PT. Coenzyme Q10 supplementation reduces oxidative stress and increases antioxidant enzyme activity in patients with coronary artery disease. Nutrition. 2012 Mar;28(3):250-5. doi: 10.1016/j.nut.2011.06.004. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22069417/

2. Wpływ na ból głowy typu migrenowego:

• Źródło: Rozen TD, Oshinsky ML, Gebeline CA, Bradley KC, Young WB, Shechter AL, Silberstein SD. Open label trial of coenzyme Q10 as a migraine preventive. Cephalalgia. 2002 Mar;22(2):137-41. doi: 10.1046/j.1468-2982.2002.00335.x. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11972582/

3. Wpływ na funkcje serca:

• Źródło: Mortensen SA, Rosenfeldt F, Kumar A, Dolliner P, Filipiak KJ, Pella D, Alehagen U, Steurer G, Littarru GP; Q-SYMBIO Study Investigators. The effect of coenzyme Q10 on morbidity and mortality in chronic heart failure: results from Q-SYMBIO: a randomized double-blind trial. JACC Heart Fail. 2014 Dec;2(6):641-9. doi: 10.1016/j.jchf.2014.06.008. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25282031/

4. Wpływ na objawy choroby Parkinsona:

• Źródło: Shults CW, Oakes D, Kieburtz K, Beal MF, Haas R, Plumb S, Juncos JL, Nutt J, Shoulson I, Carter J, et al. Effects of coenzyme Q10 in early Parkinson disease: evidence of slowing of the functional decline. Arch Neurol. 2002 Oct;59(10):1541-50. doi: 10.1001/archneur.59.10.1541. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12374491/

5. Wpływ na płodność męską:

• Źródło: Safarinejad MR. The effect of coenzyme Q10 supplementation on partner pregnancy rate in infertile men with idiopathic oligoasthenoteratozoospermia: an open-label prospective study. Int Urol Nephrol. 2012 Jun;44(3):689-700. doi: 10.1007/s11255-011-9994-2. Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21887505/

Formy suplementacji koenzymem Q10

1. Koenzym Q10 do ssania: Suplementacja koenzymem Q10 w formie do ssania jest łatwa i wygodna, a składniki odżywcze są szybko wchłaniane przez błonę śluzową jamy ustnej.
2. Koenzym Q10 do picia: Suplementy koenzymu Q10 w formie płynnej są łatwo przyswajalne przez organizm, co sprawia, że są szczególnie polecane dla osób mających problemy z trawieniem.

Koenzym Q10 – z czym nie łączyć

Koenzym Q10 jest ogólnie bezpieczny dla większości osób, sporadycznie niektóre interakcje z lekami mogą wystąpić.

Jeśli planujesz suplementować koenzym Q10:

1. Statyny: Leki takie jak simwastatyna, atorwastatyna czy rozwastatyna są przepisywane w celu obniżenia poziomu cholesterolu. Jednym z działań ubocznych tych leków jest obniżenie poziomu koenzymu Q10 w organizmie. Z jednej strony suplementacja koenzymu Q10 może pomóc w zrekompensowaniu tego spadku, ale warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, aby upewnić się, że nie wystąpią żadne niepożądane interakcje.

2. Leki przeciwzakrzepowe: Koenzym Q10 może potencjalnie wpływać na skuteczność leków przeciwzakrzepowych, takich jak warfaryna. Jeśli przyjmujesz tego typu leki, zdecydowanie skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji koenzymu Q10.

3. Leki na nadciśnienie: Koenzym Q10 może obniżać ciśnienie krwi, co może prowadzić do nadmiernego spadku ciśnienia, jeśli jest stosowany razem z lekami na nadciśnienie.

4. Chemia i radioterapia: Istnieją doniesienia, że koenzym Q10 może wpływać na skuteczność niektórych leków stosowanych w chemioterapii lub radioterapii. Osoby przechodzące takie leczenie powinny skonsultować się z onkologiem przed rozpoczęciem suplementacji.

5. Leki przeciwcukrzycowe: Koenzym Q10 może zwiększać skuteczność leków przeciwcukrzycowych, co może prowadzić do zbyt niskiego poziomu cukru we krwi.

Zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed dodaniem nowego suplementu do swojej diety, zwłaszcza jeśli przyjmujesz już jakieś leki.

4. Przeciwwskazania i ostrzeżenia

Koenzym Q10 jest ogólnie dobrze tolerowany przez większość osób i rzadko powoduje poważne skutki uboczne. Niemniej jednak istnieją pewne przeciwwskazania i ostrzeżenia, które warto mieć na uwadze:

1. Ciąża i karmienie piersią: Bezpieczeństwo stosowania suplementów z koenzymem Q10 w czasie ciąży i karmienia piersią nie jest w pełni poznane. Dlatego zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji w tych okresach.
2. Choroby wątroby: Osoby z chorobami wątroby powinny zachować ostrożność przy stosowaniu koenzymu Q10, gdyż może on wpłynąć na metabolizm leków w wątrobie.
3. Alergie: Rzadko zdarza się, że niektóre osoby mogą doświadczyć reakcji alergicznych na składniki koenzymu Q10. W przypadku wystąpienia objawów alergii, takich jak wysypka, świąd czy obrzęk, należy przerwać stosowanie suplementu i skonsultować się z lekarzem.

Podsumowanie

Koenzym Q10 to ważny związek, który odgrywa kluczowe role w organizmie człowieka, takie jak produkcja energii, działanie przeciwutleniające poprawę płodność mężczyzn czy wsparcie układu sercowo-naczyniowego.

Suplementacja koenzymem Q10 może być korzystna dla wielu osób, jednak warto pamiętać o przeciwwskazaniach oraz potencjalnych interakcjach z lekami.

Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby upewnić się, że jest to odpowiednia opcja dla nas.